Deze Bollebooswichtpagina is gekoppeld aan de Stapperloot-route Doornik
Wandel deze route met je smartphone.
JEAN-BAPTISTE CAPRONNIER
° Parijs, 1 februari 1814.
† Schaarbeek, 31 juli 1891.
Jean-Baptiste Capronnier wordt op 1 februari 1814 in Parijs geboren als zoon van François Capronnier en Marie-Louise Parmentier, allebei werkzaam in de beroemde Koninklijke porseleinmanufactuur in het Franse Sèvres, François als porseleinschilder en vergulder.
Het gezin verhuist in 1819 naar de Brabantstraat 144 in het Belgische Schaarbeek. François gaat daar aan het experimenteren met glazuren en emailleverven op glas en brevetteert in 1828 een nieuw procedé voor het brandglasschilderen.
In 1829 start François Capronnier zijn eigen atelier en hij krijgt belangrijke restauratieopdrachten van historisch gebrandschilderd glas. Voor de in 1835 opgerichte ‘Commission pour la conservation des monuments du pays’ onder voorzitterschap van graaf Amedée de Beauffort is François dé vertrouwenspersoon voor het restaureren van glasramen. Bij Koninklijk Besluit van 1834 wordt het glasensemble van de Brusselse Sint-Michiel- en Sint-Goedelekerk – op dat moment nog geen kathedraal – aan hem toevertrouwd en tussen 1834 en 1891 wordt de restauratie van bijna alle belangrijke gebrandschilderde glasensembles in heel België door het bedrijf van vader en zoon Capronnier verricht.
Zoon Jean-Baptiste treedt in vaders voetsporen en werkt vanaf 1836 mee in het atelier, waar hij een uitstekende kennis verwerft van oude en nieuwe procedés door de restauratiepraktijk. Hij is betrokken bij de restauratie van de glasramen van de Sint-Michiel- en Sint-Goedelekerk. In de commissie die daarop moet toezien zetelt ook François Navez, directeur van de Brusselse Koninklijke Academie voor Schone Kunsten, die aan Jean-Baptiste tekenles zal geven. Aan deze Brusselse academie zijn ook Charles de Groux (ook ‘Degroux’ geschreven) en Constantin Meunier opgeleid, die later kartons – ontwerptekeningen op ware grootte – maken voor glasramen van Capronnier. Nadat Jean-Baptiste de leiding over het atelier heeft overgenomen van zijn vader in 1839 verhuist hij het later naar de Rogierstraat 251 in Schaarbeek.
Jean-Baptiste Capronnier neemt vrijwel aan alle wereldtentoonstellingen deel en behaalt in 1855 een gouden medaille voor glasschilderkunst in Parijs. Edmond Lévy, een architect uit Rouen en professor archeologie publiceert in samenwerking met Capronnier in 1860 zijn “Histoire de la peinture sur verre en Europe et particulièrement en Belgique”, waarin Jean-Baptiste de kleurplaten verzorgt en zijn technische kennis en artistieke begaafdheid neerlegt, terwijl Edmond de lezer van zijn grote historische kennis rond glasramen deelachtig maakt. Nog altijd een referentiewerk over de Belgische glasschilderkunst.
In 1860 verheft koning Leopold I Jean-Baptist tot ridder in de Leopoldsorde en twee jaar later verkrijgt hij ook de Belgische nationaliteit.
Zowel in België als in Groot-Brittannië en Nederland wordt door zijn atelier veel en zeer uiteenlopend werk afgeleverd, dankzij een grote afwisseling tussen restauratieopdrachten en creatieve projecten. Capronnier is daarmee de grote pionier van de 19de-eeuwse Belgische glaskunst. Hij heeft in de kathedralen van Brussel, Antwerpen, Luik en Doornik werk gerealiseerd en daarnaast in tal van andere kerken waaronder de Sint-Niklaas- en Sint-Michielskerk van Gent, de Saint-Croix, Saint-Denis en Saint-Servais te Luik, de Sint-Catharina in Hoogstraten, de Sint-Gummarus in Lier, de Sint-Jacob-, en Sint-Joriskerken te Antwerpen.
Zijn laatste grote project is de beglazing van de Koninklijke Sint-Mariakerk in Schaarbeek, een opdracht die door zijn zoon Jules-Adrien uit zijn eerste huwelijk in samenwerking met François-Ambroise Comère is voltooid.
Jean-Baptiste Capronnier overlijdt op 31 juli 1891 in Schaarbeek. Later zal een straat in die gemeente zijn naam krijgen.
Naast kunstglazenier was de man als entomoloog – insect-kundige – ook nog een kenner op het gebied van vlinders, waarover hij enkele publicaties op zijn naam heeft staan.
Omdat Jean-Baptist kinderen uit twee huwelijken heeft, wordt de inboedel van zijn atelier openbaar verkocht om uit onverdeeldheid te raken. De ‘Catalogue de la collection des cartons de vitraux peint de la succession de J.B. Capronnier à Bruxelles, 1892’ geeft een overzicht in 3280 loten met in detail beschreven tekeningen van de binnen- en buitenlandse activiteiten van het bedrijf. De Belgische overheid koopt zo’n 1000 loten met kartons als basis voor latere restauraties van historische glasramen en van zijn creaties in de kathedraal van Brussel en brengt ze onder in de Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis in Brussel.
De overige loten zijn grotendeels opgekocht door zijn zoon Jules-Adrien Capronnier en François-Ambroise Comère. Samen hebben ze een nieuw atelier opgericht in de Schaarbeekse bedrijfsgebouwen. Jules-Adrien is opgeleid als glasschilder in vaders atelier. François-Ambroise was een van de kartonschilders van Capronnier. Hun atelier blijft tot en met 1909 actief, waarna het is overgenomen door Arthur Wybo, die echter al in 1914 overlijdt. Zijn zoon Camille zet het voort en zo komen de archieven en 2500 kartons uiteindelijk in handen van de Moeskroense glazenier Roger Coppe, die het atelier in 1969 heeft gekocht. Zijn zoon Xavier heeft het archief geïnventariseerd en daarna verkocht, waarna het in november 2006 in bezit is gekomen van de Vlaamse Gemeenschap, die het in 2007 in depot geeft aan het KADOC (Katholiek Documentatie- en Onderzoeks Centrum) met de opdracht het te ontsluiten voor onderzoek..
Oeuvre (onvolledig):
1838 Kasteel van Bouchout, Plantentuin, Meise.
Nieuwe glasramen.
1840 Sint-Michiels- en Sint-Goedelekerk, Sinter-Goedeleplein, Brussel.
Restauratie historische glasramen.
1840 Basilique Saint-Martin, Mont Saint-Martin 61, Luik.
Restauratie vijf renaissance glasramen in het koor.
1841 Sint-Catharinakerk, Vrijheid 153, Hoogstraten.
Restauratie drie historische glasramen uit 1528 in het koor.
1841 Église Saint-Jacques-le-Mineur, Place Saint-Jacques 8, Luik.
Restauratie vijf historische glasramen uit 1525 en 1531, geschonken door de families Horne en de la Marck: ‘De Heilige Drievuldigheid’, ‘Johannes de Doper’, ‘Heilige Maagd en Kind’, ‘Kruisoffer – Offer Isaac – Slang van Adam en Eva’, ‘Sint-Andries’, ‘Sint-Jan Evangelis’, alle in de absis en gerestaureerd tussen 1838 en 1841.
1843 Kasteel de Merode, Polderstraat 51, Westerlo.
Nieuwe glasramen.
1845 Cathédrale Notre-Dame, Place de l’Evêché 1, Doornik.
Restauratie historische glasramen in koor en in noord- en zuidtransept over de oprichting van het bisdom Doornik na scheiding van bisdom Noyon op aandringen van Sint-Bernardus.
1851 Sint-Niklaaskerk, Cataloniëstraat, Gent.
Twee nieuwe glasramen ‘O-L-Vrouw met Kind’ en ‘Allegorie op lijden van Christus’ voor kooromgang tussen 1851 en 1860.
1851 Cathédrale Notre-Dame, Place de l’Evêché 1, Doornik.
Rozetraam ‘Triomf van de Heilige Maagd Maria’ in voorgevel naar ontwerp van architect Justin Bruyenne, gift van bisschop Gaspar Labris.
1852 O.-L.-Vrouw ter Kapellekerk, Kapellemarkt, Brussel-Marollen.
Nieuw glasraam ‘Godfried I’ in Drievuldigheidskapel.
1852 Cathédrale Notre-Dame, Place de l’Evêché 1, Doornik.
Twee nieuwe glasramen met dogma van Onbevlekte Ontvangenis en Onfeilbaarheid van de paus, plus restauratie van derde glasraam in zuidelijke bidkapel en in de Notre-Dame de Flamande-kapel drie nieuwe glasramen met 36 medaillons in 13de-eeuwse stijl.
1852 Collégiale Saint-Denis, Place Saint-Denis, Luik.
Nieuwe glasramen in het koor.
1853 Collégiale Saint-Croix, Rue Saint-Croix, Luik.
Nieuwe glasramen in het koor.
1853 Église Saint-Servais, Rue Fond Saint-Servais, Luik.
Historisch glasraam ‘De Aanbidding door de herders’, gift van ridder Lambert Marie de Stembert in 1849, gerestaureerd door Jean-Baptiste Capronnier en geplaatst in 1853, maar verloren gegaan bij de brand van 22 augustus 1981.
1854 Sint-Andrieskerk, Sint-Andriesstraat 2 / Waaistraat 1, Antwerpen.
Nieuwe neogotische glasramen, beschadigd tijdens WO II en vervangen in 1963 door nieuwe van Jan Huet.
1856 Église Saint-Martin, Rue de Oisquercq 11, Tubize.
Restauratie historische glasramen.
1856 Basiliek van het Heilig Bloed, Burg 13, Brugge.
Nieuw glasraam in grote westelijke venster.
1856 Sint-Pieterskerk, Dekenijstraat 71, Ukkel.
Nieuwe glasramen.
1859 Sint-Genovevakerk, Sint-Genovevastraat 2, Londerzeel-Steenhuffel.
Restauratie renaissance glasramen in het koor.
1860 Sint-Gummaruskerk, Heilige Geeststraat 5, Lier.
Restauratie en verplaatsing van historische gotische glasramen en nieuw glasraam ‘De doop van Christus in de Jordaan’ in de Doopkapel..
1862 Sint-Pieterskerk, Ooststraat 5, Lo-Reninge.
Restauratie historische glasramen.
1862 Cathédrale Saint-Paul, Place de la Cathédrale 6, Luik.
Nieuw glasraam ‘De Verheerlijking van het Heilig Sacrament’, gift van Mgr. de Montpellier naar aanleiding van de instelling van Sacramentsdag door Juliana van Cornillon in 1264 en de intrek van de karmelietessen in het voormalige klooster van Juliana op 30 september 1860.
1862 Onze-Lieve-Vrouwekerk, Handschoenmarkt, Antwerpen (nu kathedraal).
Restauratie 16de-eeuws glasraam ‘Johannes de Doper en Johannes de Evangelist’.
1863 Sint-Janskathedraal, Torenstraat 16, ’s-Hertogenbosch (Nederland).
Nieuwe glasramen in kerkschip met zeven sacramenten en kerkvaders, ramen in kooromgang en zuiderdwarsbeuk naar ontwerp van Lambert Hezenmans, architect die de restauratie leidde.
1864 Sint-Ursulakerk, Kerkplein 1-17, Lanaken.
Vijf nieuwe neogotische glasramen in het koor, waarvan er één werd geschonken door koning Leopold I.
1867 Onze-Lieve-Vrouwekerk, Handschoenmarkt, Antwerpen (nu kathedraal).
Restauratie glasraam met wapen families Ullens en Verbiest van Hendrik de Coninck uit 1708; nieuw glasraam ‘Sint-Petrus en Sint-Paulus’ in H. Sacramentskapel, gift van mevr. Ullens-Ullens ter herinnering aan de broederschap van de Romanisten.
1869 Sint-Eustachiuskerk, Pater Beckxstraat 26, Zichem.
Restauratie historische glasramen ‘Gekruisigde Christus’, ‘Maagd Maria’ en ‘Sint-Jan’, gift van Reinhard II van Schoonvoort uit 1387-‘89.
1870 Onze-Lieve-Vrouwekerk, Handschoenmarkt, Antwerpen (nu kathedraal).
Restauratie historisch glasraam ‘Het Laatste Avondmaal’ uit 1566 van Digman Meynaert in de H. Sacramentskapel.
1871 Sint-Joriskerk, Mechelseplein 22, Antwerpen.
Nieuwe glasramen boven het altaar en in het koor.
1877 Sint-Jacobskerk, Lange Nieuwstraat 73, Antwerpen.
Nieuw glasraam ‘De opdracht in de tempel’, Mariakapel.
1881 Sint-Willibrorduskerk, Kerkplein, Merksplas.
Nieuw glasraam ‘Dominicus ontvangt rozenkrans van Kind Jezus’, gift van Ludovicus Joannes Boone, midden boven hoogaltaar.
1883 Sint-Michielskerk, Sint-Michielsplein 4, Gent.
Nieuwe glasramen.
1883 Kruisherenkapel, Lieve Vrouwenplein 2, Uden (Nederland).
Glasraam ‘De legende van het Wonderkruis’. Schenking Mgr. Franciscus Petrus van den Burgt.
In 1906 verplaatst van oude naar huidige kapel.
1884 Sint-Pieterskerk, Grote Markt 31, Turnhout.
Glasraam ‘De opdracht in de tempel’, gift van Henrica Van Genechten.
1885 Sint-Leonarduskerk, Kerkstraat 2, Sint-Lenaarts-Brecht.
Restauratie historische renaissance glasramen.
1886 Heilig Antonius Abtkerk, Esdonkstraat 2, Veghel-Eerde (Nederland).
Nieuwe glasramen.
1888 Kruisherenkapel, Lieve Vrouwenplein 2, Uden (Nederland).
Glasraam ‘Onze-Lieve-Vrouw ter Linde’. In 1906 verplaatst van oude naar huidige kapel.
1890 Koninklijke Sint-Mariakerk, Koninginneplein 1, Schaarbeek.
Alle glasramen van deze vanaf 1845 gebouwde kerk.
Klik voor andere routes op Routes
Voor andere Bollebooswicht-items klik je op Bollebooswicht