Deze Bollebooswichtpagina is gekoppeld aan de Stapperloot-route Virton
Wandel deze route met je smartphone.
KAARDEN
Als schapen geschoren worden is hun wol vuil. Daarom wordt hij gewassen, maar daarbij wordt nog wat natuurlijk vet aan de wol gelaten, het zogeheten lanolina. Om schapenwol te kunnen spinnen, moet die eerst wat ontward worden kaarden. Die bewerking gebeurt met twee wolborstels, ook wel kaardplanken genoemd. De wol wordt op de ene borstel gelegd, terwijl met de andere korte trekkende bewegingen worden gemaakt, waardoor alle vezels dezelfde richting opgetrokken worden en er als het ware een wollen dekentje ontstaat, de lont van de wol. Hierdoor verdwijnen nog wat vuilresten en krijg je garen om mee te spinnen. Met een kaardenmolen kan dat machinaal gebeuren, een snel ronddraaiende cilinder met stalen punten of een naaldenbed vervangt dan het handwerk.
Voor fijner spinwerk wordt de wol daarna nog eens gekamd met een fijnere kam, waardoor de wolharen nog meer gestrekt komen te liggen en dan spreken we over kamgaren, anders is het strijkgaren.
Bij het spinnen wordt het garen in elkaar gedraaid, waardoor de vezels met elkaar worden verbonden en de draad sterker wordt. Het aantal draaiingen is de twist. Hoe fijner de wol, des te dunner kan de draad worden. Diverse dunne draden nogmaals in elkaar draaien tot een dikkere, stevige draad wordt twijnen genoemd, waarbij hier de draden in tegengestelde richting worden gedraaid dan bij de eerste twist. Doordat aan de woldraden nog lanolina kleeft, gaat het spinnen makkelijker.
Er wordt wel verteld, dat vroeger de stekelige vruchten van de kaardenbol-plant werden gebruikt voor het kaarden. Maar dat blijkt niet juist te zijn, die vruchten werden enkel gebruikt voor het ruwen van textiel, bijvoorbeeld voor wollen dekens.Spinnen kan gebeuren met een spinsteen, spintol of spinnenwiel. In de 12de eeuw verschijnen de eerste met de hand aangedreven spinnenwielen. Pas in de 15de eeuw vindt een Duitser het spinnenwiel met voetaandrijving uit. Nog enkele eeuwen later, in 1764, is het de Engelsman James Hargreaves die een spinmachine bedenkt, de Spinning Jenny, aanvankelijk nog met de hand aangedreven. Zo’n spinmachine gaf vrouwen de kans om zelf de kost te verdienen en niet langer van een man afhankelijk te zijn voor hun levensonderhoud, waaraan het Engelse woord spinster voor een ongehuwde vrouw nog herinnert.
Klik voor andere routes op Routes
Voor andere Bollebooswicht-item klik je op Bollebooswicht