Deze Bollebooswichtpagina is gekoppeld aan de Stapperloot-route Doornik
Wandel deze route met je smartphone.
VRIJTHOF
Een plek, die met een omheining is afgescheiden van de overige ruimte en waarbinnen speciale regels gelden voor wie op die plaats leeft. Het oude hoog-Duitse woord vriten betekent begunstigen en geeft daarmee de essentie van ‘vrijt’ weer. Freidjan is een gotisch woord, dat ontzien wil zeggen. En dat is vaak bij een vrijthof het geval, er hoeft dan door de binnen het hof wonende mensen b.v. geen belasting te worden betaald en zij kunnen enkel volgens eigen rechtsregels worden beoordeeld.
Die laatste situaties doen zich met name voor, wanneer zo’n vrijthof zich naast een kapittelkerk bevindt. Dan is het een terrein, waarbinnen de kanunniken vrijgesteld zijn van allerlei lasten en accijnzen en ook niet vervolgd kunnen worden door de lokale schout.
Doordat vroeger steeds in en direct rond de kerk werd begraven, was het dikwijls zo, dat er binnen een kapittel-vrijthof ook een kerkhof was te vinden. Het Duitse Friedhof voor kerkhof, lijkt daardoor een synoniem geworden te zijn van vrijthof.
De Oostenrijkse keizer Jozef II van Habsburg verbiedt om hygiënische redenen bij edict van 26 juni 1784 het begraven in en om kerkgebouwen. Die maatregel leidt tot het aanleggen van begraafplaatsen aan de rand van de steden, die weliswaar nog steeds kerkhof worden genoemd, maar waarbij doorgaans geen kerk meer te bekennen valt. Stedelijke kerkhoven komen er al vrij snel eind 18de, begin 19de eeuw. Voor de dorpen duurt het vaak tot in de 20ste eeuw, voordat het begraven rond de kerk wordt gestaakt.
Een van de bekendste stedelijke vrijthoven is dat van Maastricht, waar het centrale stadsplein die naam draagt. Het ligt achter de Sint-Willibrordusbasiliek en zal dus vroeger wel de ‘immunitas ecclesiae’ voor de kapittelheren zijn geweest.
Klik voor andere routes op Routes
Voor andere Bollebooswicht-items klik je op Bollebooswicht